Stress & burn-out
Ervaar je ook stress? Heb je burn-out klachten?
Als het zo is, weet je als geen andere wat voor (negatief) impact dit op je leven kan hebben. Je vraagt je waarschijnlijk af waarom en hoe het zover is gekomen? Daarnaast wil je ongetwijfeld weten hoe je eruit kan komen? Er is veel wat je kan doen, maar in eerste instantie moet je begrijpen wat met jou precies gebeurt. Kennis, brengt acceptatie. Acceptatie brengt liefde voor jezelf. Zelfliefde brengt rust. En dit is vanuit de rust dat je weer in staat zal zijn om te herstellen en luchtiger te leven. Welkom op deze pagina over Stress & Burn-out. Ik hoop je hiermee te kunnen helpen en ondersteunen.
Wat is stress eigenlijk?
In de basis, is stress een gezonde reactie. Onze lichaam en geest zitten heel goed in elkaar. Wanneer een gevaarlijke situatie zich voor doet, reageert je lichaam hierop. Een ketenreactie van interne processen komt op gang. Dit gebeurt in eerste instantie in je brein die externe signalen als gevaren herkent. De stress hormonen (zoals cortisol of adrenaline) komen vrij in je bloedbanen. Dit triggert op zijn beurt lichamelijk reacties zodat je op de meeste efficiënte manier op de situatie in kwestie kan reageren. Die reacties zijn andere:
- Versnelde ademhaling en hartslag,
- Vrijmaken van energie (glucose),
- Stijging bloeddruk
- Vermindering bloedtoevoer naar spijsvertering organen
- Vergroting pupillen voor beter zicht,
- Verhoogde alertheid (concentratievermogen)
- Handpalmen gaan zweten
- Het geheugen verbetert tijdelijk.
Naast die lichamelijke reacties ervaar je in situaties van stress ook onrust, angst of woede. Die emoties zijn ook nuttig in het geval van gevaren. Maar wat als de aanleiding van stress niet meer zo duidelijk is? Jouw brein werkt in principe als een filter die constant je omgeving analyseert om de meest passende reacties te activeren. Echter kan die filter verstoort raken. Het kan bijvoorbeeld te snel of te traag reageren.
Verstoring van je prikkelfilter
Meerdere systemen en delen van je brein zijn verantwoordelijk voor het filteren van de informatie om je heen. Het Reticulair Activatie Systeem en Amygdala spelen hierin een essentiële rol.
Het Reticulair Activatie Systeem
Het Reticulair Activatie Systeem (RAS) vertelt je onbewust wat voor jouw belangrijk is om te merken. Wil je een nieuwe auto kopen, ga je het bijvoorbeeld vaker op straat zien. Ben je verliefd op iemand zul je zijn/of haar naam vaker zien of horen. Wat je als ’tekens’ kan zien zijn in feit niks minder dan een extra alertheid die door je RAS wordt gecreëerd. Het creëert een subjectief beeld van de wereld om je heen.
De Amygdala
Deze klein amandelvormig breindeel is vooral betrokken bij het ervaren, verwerken en aansturen van verschillende emoties. Je zou het ‘emotiegeheugen’ van het brein ook kunnen noemen. Het reageert op basis van eerdere meegemaakte situaties. Het is onder andere actief bij angsten, stress en “arousaltoestand”.
Langdurige stress en/of traumatische ervaringen kunnen op termijn de hierboven genoemde filters verstoren. Waar je dan bang voor bent is wat je het meest zie of ervaar. Dit is de vicieuze cirkel van een burn-out. Het goed nieuws is dat je je filters ook met de tijd kan resetten.
Sympathisch en parasympathisch zenuwstelsels
Afhankelijk van de werking van je filters en dus je waarneming van de wereld zal je anders reageren op bepaalde situaties. Op onbewust niveau worden je reacties aangestuurd door het autonome zenuwstelsel; Die bestaat uit het parasympathisch en sympathisch zenuwstelsels. Het autonome zenuwstelsel bepaald deels je 3 basis gemoed en stress -toestand:
1. Kalm en relax / Herstel en rust. Het Parasympathisch zenuwstelsel is actief en het sympathisch zenuwstelsel inactief.
2. Scherp en voorbereid. Mogelijk gevaar of gevaar aanwezig. Het parasympathisch zenuwstelsel is minder actief of inactief en het sympathische zenuwstelsel actief.
3. Verstijft, bevroren. Gevaar is nu te dichtbij, onvermijdbaar. Sympathisch systeem slaat op hol.
Een gezond zenuwstelsel vloeit constant van een toestand naar de andere. Wanneer je echter vaak genoeg (te vaak) in een stand van ‘vechten of vluchten’ ben geweest, weet je brein via de RAS en Amygdala niet meer zo goed het verschil tussen absoluut, relatief en verzonnen gevaren.
Het probleem daarmee is dat je lichaam reageert op je perceptie en niet op het gevaar zelf. Daarom is het ook een vicieuze cirkel. Hoe meer stress, hoe makkelijker je lichaam en geest in de stress stand komen (sympathisch zenuwstelsel) en hoe moeilijker ze weer tot rust komen (parasympathisch zenuwstelsel). We praten dan over een ontregeld zenuwstelsel.
Wat is stress eigenlijk?
In de basis, is stress een gezonde reactie. Onze lichaam en geest zitten heel goed in elkaar. Wanneer een gevaarlijke situatie zich voor doet, reageert je lichaam hierop. Een ketenreactie van interne processen komt op gang. Dit gebeurt in eerste instantie in je brein die externe signalen als gevaren herkent. De stress hormonen (zoals cortisol of adrenaline) komen vrij in je bloedbanen. Dit triggert op zijn beurt lichamelijk reacties zodat je op de meeste manier op de situatie in kwestie kan reageren. Die reacties zijn onder andere:
- Versnelde ademhaling en hartslag,
- Vrijmaken van energie (glucose),
- Stijging bloeddruk
- Vermindering bloedtoevoer naar spijsvertering organen
- Vergroting pupillen voor beter zicht,
- Verhoogde alertheid (concentratievermogen)
- Handpalmen gaan zweten
- Het geheugen verbetert tijdelijk.
Naast die lichamelijke reacties ervaar je in situaties van stress ook onrust, angst of woede. Die emoties zijn ook nuttig in het geval van gevaren. Maar wat als de aanleiding van stress niet meer zo duidelijk is? Jouw brein werkt in principe als een filter die constant je omgeving analyseert om de meest passende reacties te activeren. Echter kan die filter verstoort raken. Het kan bijvoorbeeld te snel of te traag reageren.
Verstoring van je prikkelfilter
Meerdere systemen en delen van je brein zijn verantwoordelijk voor het filteren van de informatie om je heen. Het Reticulair Activatie Systeem en Amygdala spelen hierin een essentiële rol.
Het Reticulair Activatie Systeem
Het Reticulair Activatie Systeem (RAS) vertelt je onbewust wat voor jouw belangrijk is om te merken. Wil je een nieuwe auto kopen, ga je het bijvoorbeeld vaker op straat zien. Ben je verliefd op iemand zul je zijn/of haar naam vaker zien. Wat je als ’tekens’ kan zien zijn in feit niks minder dan een extra alertheid die door je RAS wordt gecreëerd. Het creëert een subjectief beeld van de wereld om je heen.
De Amygdala
Deze klein amandelvormig breindeel is vooral betrokken bij het ervaren, verwerken en aansturen van verschillende emoties. Je zou het ‘emotiegeheugen’ van het brein ook kunnen noemen. Het reageert op basis van eerdere meegemaakte situaties. Het is onder andere actief bij angsten, stress en “arousaltoestand”.
Langdurige stress en/of traumatische ervaringen kunnen op termijn de hierboven genoemde filters verstoren. Waar je dan bang voor bent is wat je het meest zie of ervaar. Dit is de vicieuze cirkel van een burn-out. Het goed nieuws is dat je je filters ook met de tijd kan resetten.
Sympathisch en parasympathisch zenuwstelsels
Afhankelijk van de werking van je filters en dus je waarneming van de wereld zal je anders reageren op bepaalde situaties. Op onbewust niveau worden je reacties aangestuurd door het autonome zenuwstelsel; Die bestaat uit het parasympathisch en sympathisch zenuwstelsels. Het autonome zenuwstelsel bepaald deels je 3 basis gemoed en stress-toestanden:
1. Kalm en relax / Herstel en rust. Het Parasympathisch zenuwstelsel is actief en het sympathisch zenuwstelsel inactief.
2. Scherp en voorbereid. Mogelijk gevaar of gevaar aanwezig. Het parasympathisch zenuwstelsel is minder actief of inactief en het sympathische zenuwstelsel actief.
3. Verstijft, bevroren. Gevaar is nu te dichtbij, onvermijdbaar. Sympathisch systeem slaat op hol.
Een gezond zenuwstelsel vloeit constant van een toestand naar de andere. Wanneer je echter vaak genoeg (te vaak) in een stand van ‘vechten of vluchten’ ben geweest, weet je brein via de RAS en Amygdala niet meer zo goed het verschil tussen absoluut, relatief en verzonnen gevaren.
Het probleem daarmee is dat je lichaam reageert op je perceptie en niet op het gevaar zelf. Daarom is het ook een vicieuze cirkel. Hoe meer stress, hoe makkelijker je lichaam en geest in de stress stand komen (sympathisch zenuwstelsel) en hoe moeilijker ze weer tot rust komen (parasympathisch zenuwstelsel). We praten dan over een ontregeld zenuwstelsel.
Wanneer raak je burn-out?
Overspannenheid of burn-out?
Het verschilt natuurlijk per persoon, maar in de basis zou je kunnen zeggen dat je burn-out raakt wanneer je te lang, te vaak gestrest ben geweest en te weinig momenten van rust en herstel tussendoor heb gehad.
Overspannenheid kan je als een waarschuwing beschouwen. De interne CTRL-Z functie heeft in dit geval nog effect. Meer rust nemen zal bijvoorbeeld vrij snel helpen. In het geval van een burn-out, is het helaas te laat voor een snelle oplossing. Een burn-out heeft een chronisch aspect, en de weg naar herstel zal daarom ook langer duren.
De symptomen van stress en burn-out.
Ze lijken in principe op elkaar. In beide geval kan je zowel lichamelijk als psychische ongemakken ervaren. Denk bijvoorbeeld aan hoofdpijn, rugpijn, versnelde ademhaling, hoger bloeddruk, hartklopping, onrust of een beetje angstig etc. Het verschil tussen stress en burn-out ligt aan de ene kant in de intensiteit van je klachten en aan de andere kant in het verband dat je kan leggen tussen situatie en klacht.
Bij gewone en tijdelijke stress weet je vaak waarom en/of waar de klachten vandaan komen. Teveel gewerkt betekent meer vermoeidheid, een spannende presentatie betekent minder goed slappen, een naderende deadline betekent meer onrust etc. Wanneer je burn-out raakt, wordt het echter moeilijker om een directe oorzaak te vinden aan wat je voelt. Je kan het vergelijken met een chronische blessure. De klachten zijn bijna constant aanwezig of wisselen zonder dat je precies weet waarom. Je interne evenwicht is verstoord en je blijft met vage klachten achter. Vage klachten die overigens een duidelijke oorzaak hebben.
Om je in iedere geval gerust te stellen in wat je voelt en ervaart kan je hier een lijst vinden van de meeste voorkomende symptomen van een burn-out.
De oorzaken van stress en burn-out
Stress, is in de basis – zoals eerder gezegd – een gezonde reactie op een gevaarlijke situatie. Vanuit de evolutie gezien, hebben de processen wat stress triggert in onze lichaam, onze voorouders in leven gehouden. In essentie is stress een reactie op onze basis behoeftes. De Piramide van Maslow hiernaast illustreert dit concept.
In eerste instantie komt stress voort uit de behoefte om te overleven (eten, drinken, slapen, veilig zijn). Dit zijn de eerste 2 niveaus van de piramide.
Maar dan komt de volgende vraag:
Waarom stressen wij nog wanneer we op die gebieden verwend zijn? Het antwoord op die vraag is tweedelig:
1. Het kan komen van een onderliggende angst om te verliezen wat je al hebt (niveau 1 en 2)
2. Of en dat is meestal het geval, omdat we andere behoeftes willen vervullen (niveaus 3,4,5).
De piramide van Maslow werkt namelijk zo: een niveau van behoeftes kan bereikt worden wanneer de onderliggende behoeftes zijn vervuld.
De ‘moderne’ stress is dus veel meer gelinkt aan sociale acceptatie (3), waardering & herkenning (4.) en zelfontplooiing (5) dan aan het overleven. Je hoeft alleen het gedrag van mensen op social media te observeren om dit te zien.
De oorzaak van stress en burn-out in onze moderne maatschappij komt dus van alle strategieën die we bedenken om die behoeftes te vervullen, maar ook door de angst en twijfels die verschijnen wanneer het niet lukt. Misschien zijn je strategieën bijvoorbeeld om hard te werken, perfectionist zijn of constant andere helpen. Dit heeft allemaal een kost. Stress en op lange termijn misschien burn-out.
Is het antwoord dan om niet meer te streven naar het vervullen van die behoeftes? Nee. De behoeftes om geaccepteerd, geliefd en gezien worden, zijn niet alleen menselijk maar ook belangrijk voor je evenwicht.
Het geheim om minder te stressen hierover ligt meer in de manier hoe je probeert de behoeftes te vervullen dan in de behoeftes zelf. Je zou kunnen zeggen dat stress vooral komt door een verkrampt, geforceerd en beladen strategie om herkend te worden. Hierover komen we later nog terug.
De oorzaken van stress en burn-out
Stress, is in de basis – zoals eerder gezegd – een gezonde reactie op een gevaarlijke situatie. Vanuit de evolutie gezien, hebben de processen wat stress triggert in onze lichaam, onze voorouders in leven gehouden. In essentie is stress een reactie op onze basis behoeftes. De Piramide van Maslow hieronder illustreert dit concept.
In eerste instantie komt stress voort uit de behoefte om te overleven (eten, drinken, slapen, veilig zijn). Dit zijn de eerste 2 niveaus van de piramide.
Maar dan komt de volgende vraag:
Waarom stressen wij nog wanneer we op die gebieden verwend zijn? Het antwoord op die vraag is tweedelig:
1. Het kan komen van een onderliggende angst om te verliezen wat je al hebt (niveau 1 en 2)
2. Of en dat is meestal het geval, omdat we andere behoeftes willen (niveaus 3,4,5).
De piramide van Maslow werkt namelijk zo: een niveau van behoeftes kan bereikt worden wanneer de onderliggende behoeftes zijn vervuld.
De ‘moderne’ stress is dus veel meer gelinkt aan sociale acceptatie (3), waardering & herkenning (4.) en zelfontplooiing (5) dan aan het overleven. Je hoeft alleen het gedrag van mensen op social media te observeren om dit te zien.
De oorzaak van stress en burn-out in onze moderne maatschappij komt dus van alle strategieën die we bedenken om die behoeftes te vervullen, maar ook door de angst en twijfels die verschijnen wanneer het ons niet lukt. Misschien zijn je strategieën bijvoorbeeld om hard te werken, perfectionist zijn of constant andere helpen. Dit heeft allemaal een kost. Stress en op lange termijn misschien burn-out.
Is het antwoord dan om niet meer te streven naar het vervullen van die behoeftes? Nee. De behoeftes om geaccepteerd, geliefd en gezien worden, zijn niet alleen menselijk maar ook belangrijk voor je evenwicht.
Het geheim om minder te stressen hierover ligt meer in de manier hoe je probeert de behoeftes te vervullen dan in de behoeftes zelf. Je zou kunnen zeggen dat stress vooral komt door een verkrampt, geforceerd en beladen strategie om herkend te worden. Hierover komen we later nog terug.
De oorsprong van een burn-out
De oorzaken van stress en burn-out liggen dus in de gedachten en gedragspatronen die we bewust of onbewust inzetten om bepaalde behoeftes te vervullen. Maar waar komen die patronen vandaan?
De kans is groot dat je levensovertuigingen van je verleden of jeugd komen. Zelf zonder traumatische ervaring te hebben meegemaakt, kan je essentiële elementen van groei gemiste hebben. Te weinig aandacht, liefde of herkenning zijn bijvoorbeeld vaak de onderliggende reden voor je gedraag vandaag.
Wanneer vertrouw diep en goed geankerd is bij iemand, zal hij zich minder onveilig voelen en ook minder op zoek gaan naar bewijzen van zijn eigen waarde. Als iemand in tegendeel overtuigt, is dat hij er niet toe doe, zal hij veel meer (door zijn gedraag) het tegendeel proberen te bewijzen. En dit kost niet alleen energie, maar levert uiteraard ook veel stress.
De oorsprong van een burn-out
De oorzaken van stress en burn-out liggen dus in de gedachten en gedragspatronen die we bewust of onbewust inzetten om bepaalde behoeftes te vervullen. Maar waar komen die patronen vandaan?
De kans is groot dat je levensovertuigingen van je verleden of jeugd komen. Zelf zonder traumatische ervaring te hebben meegemaakt, kan je essentiële elementen van groei gemiste hebben. Te weinig aandacht, liefde of herkenning zijn bijvoorbeeld vaak de onderliggende reden voor je gedraag vandaag.
Wanneer vertrouw diep en goed geankerd is bij iemand, zal hij zich minder onveilig voelen en ook minder op zoek gaan naar bewijzen van zijn eigen waarde. Als iemand in tegendeel overtuigt, is dat hij er niet toe doe, zal hij veel meer (door zijn gedraag) het tegendeel proberen te bewijzen. En dit kost niet alleen energie, maar levert uiteraard ook veel stress.
De verschillende fases van een burn-out
Deze fases hebben te maken met tijd uiteraard, maar ook met je begrip (en kennis) van wat je meemaakt, de acceptatie van je situatie, en op termijn de verandering in je overtuigingen en gedrag. Hier vind je de details terug van elke fase.
De verschillende fases van een burn-out
Deze fases hebben te maken met tijd uiteraard, maar ook met je begrip (en kennis) van wat je meemaakt, de acceptatie van je situatie, en op termijn de verandering in je overtuigingen en gedrag. Hier vind je de details terug van elke fase.
Hoe kom je uit een burn-out?
Als je zover hebt gelezen is dit ongetwijfeld de belangrijkste vraag voor jou. Er is gelukkig heel veel wat je kan doen om (sneller) te herstellen van een burn-out. Tegelijkertijd is het allemaal afhankelijk van de fase waar je jezelf in bevindt. Op basis hiervan zul je beter in staat zijn om te kiezen tussen rust en prikkels, uitdaging aan gaan of vermijding, veranderen of los laten. Mijn coaching traject is bewust kort en gebaseerd op 3 stappen:
- Kennis verzamelen. Uitleg over je burn-out – lichaam & brein
- Herstelplan opstellen.
- Herkennen en doorbreken van gedacht en gedragspatronen
Wil je je verder verdiepen in het onderwerp en/of antwoorden en herkenning krijgen over wat jij meemaakt? In mijn boek, “Never my ennemy” deel ik niet alleen mijn ervaring en die van vele anderen, maar geef ik je ook praktische tips over hoe je uit je burn-out kan komen. Mijn missie met het schrijven van dit boek was om de steun te geven aan anderen die ik zelf tijdens mijn burn-out enorm hebt gemist. Je kan mijn boek bestellen (€ 9,50) door mij een simpel bericht te sturen.
Heb je verder specifieke vragen of merk je dat het tijd is voor 1 op 1 begeleiding kunnen we een vrijblijvende intake inplannen.
Hoe kom je uit een burn-out?
Als je zover hebt gelezen is dit ongetwijfeld de belangrijkste vraag voor jou. Er is gelukkig heel veel wat je kan doen om (sneller) te herstellen van een burn-out. Tegelijkertijd is het allemaal afhankelijk van de fase waar je jezelf in bevindt. Op basis hiervan zul je beter in staat zijn om te kiezen tussen rust en prikkels, uitdaging aan gaan of vermijding, veranderen of los laten. Mijn coaching traject is bewust kort en gebaseerd op 3 stappen:
- Kennis verzamelen. Uitleg over je burn-out (lichaam & brein)
- Herstelplan opstellen.
- Herkennen en doorbreken van gedacht en gedragspatronen
Wil je je verder verdiepen in het onderwerp en/of antwoorden en herkenning krijgen over wat jij meemaakt? In mijn boek, “Never my ennemy” deel ik niet alleen mijn ervaring en die van vele anderen, maar geef ik je ook praktische tips over hoe je uit je burn-out kan komen. Mijn missie met het schrijven van dit boek was om de steun te geven aan anderen die ik zelf tijdens mijn burn-out enorm hebt gemist. Je kan mijn boek bestellen (€ 9,50) door mij een simpel bericht te sturen.
Heb je verder specifieke vragen of merk je dat het tijd is voor 1 op 1 begeleiding kunnen we een vrijblijvende intake inplannen.
Ik hoop echt dat deze informatie over stress en burn-out je geholpen hebt. Mocht je een burn-out meemaken, weet dat je niet alleen bent. Zelf heb ik ongeveer alles meegemaakt wat je kan meemaken op dat gebied. Ik weet dat het ontzettend veel geduld, moed en doorzettingsvermogen van jou vraagt. Een advies die ik je wil nu alvast wil geven is om het niet alleen te doen. Dit is een ingewikkeld en zwaar proces waarvoor een externe steun onmisbaar is.
