/Mensen die vertellen dat ze een burn-out hebben zijn aandacht trekkers, lui en zwak!

Klopt dit echt, of is een burn-out echt een levensverandering crisis zoals het door slachtoffers wordt beschreven?

Om te beginnen wordt een burn-out op dit moment nog niet herkend als een ziekte.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is een “burn-out een werkfenomeen veroorzaakt door chronische stress op de werkvloer. Met als gevolgd onder andere Vermoeidheid, negatieve houding ten opzicht van werk en afname in productiviteit.”

Er worden met deze definitie drie fouten gemaakt:

1. Wel of niet een ziekte

Een ziekte is een lichamelijk of psychische storing in een of meerdere organismes. Er wordt ook gesproken over een verstoring van de natuurlijk homeostase van onze lichaam. Dit is de  capaciteit van onze lichaam en geest om de balans van onze organismes en cellen te waarborgen.
Mensen die een burn-out mee maken weten als geen ander dat juist het evenwicht op fysiek en/of mentaal vlak heel ver te zoeken is wanneer je overspannen bent. Symptomen zoals aanhoudend vermoeidheid, maar ook angst en depressieve gevoelens zijn harde bewijzen dat  je letterlijk ziek ben. 

2. Niet alleen een werkfenomeen

Als het klopt dat meeste burn-out zichtbaar worden op het werk, is werk niet de enige oorzaak. Dit uitspraak vraagt dus enige nuancering.

Zelf heb ik een onderzoek gedaan naar mensen met een burn-out. Ik heb gekeken naar hun achtergrond, hun karaktereigenschappen, hoe de burn-out bij hun ontstaan was, wat hun symptomen waren etc. En wat blijkt… ? Mensen met een burn-out zijn vaak: Hard werkers, Perfectionist, Pleasers, Empathisch, Loyaal, Gevoelig, Zorgzaam etc.

Niet echt verrassend!

In het algemeen zijn ze dus mensen die op de eerste plaats voor andere zorgen en pas op de tweede, deerde, vierde plaats voor zichzelf. Flexibiliteit, integriteit, loyaliteit hebben ze hoog in het vaandel staan en ze willen en hun reputatie van helpers, verzorgers, oplossers coûte que coûte waarborgen. Ze zijn gevoelig voor hoe ze worden gezien door de buiten wereld en willen vooral herkend worden door autoritaire figuren zoals sommige ouders, bazen, partners, vrienden, coaches etc.

Misschien uit een onderliggende onzekerheid willen ze zich constant bewijzen en zijn bereid om over hun eigen grenzen te gaan om geliefd en gerespecteerd te worden. Dat is precies die ambitie die de burn-out langzaam maar zeker triggert.

Als je inderdaad denkt dat je een imago hoog te houden hebt, dat goed genoeg nooit goed genoeg is, raakt je energie langzaam maar zeker op. Niet echt een probleem als je genoeg rust momenten krijgt maar ja waarom zou remmen wanneer je ‘lekker’ door kan gaan. Op is alleen op een gegeven moment echt op! Wanneer jouw energie reserves leeg raken maar jij gaat toch door raken je interne filters voor prikkels volledig in de war. Stimuli worden niet of minder gedempt tot dat je letterlijk bijna niets meer aankan van de buiten wereld. Noem het dan paniek, angst, depressie, posttraumatische stressstoornis. Het maakt helemaal niet uit maar je bent op dat moment wel ZIEK.

Dat een burn-out dus vooral door het werk veroorzaakt klopt in principe wel. Alleen niet omdat werk de reden van de burn-out is maar omdat werk de omgeving is bij uitstek waar hard werkers, perfectionisten en empathische individuen over hun grenzen kunnen gaan. Alle componenten zijn hiervoor aanwezig:

• Prestatie plicht
• Angst voor consequenties
• Taken uitvoeren die niet passen bij onze intrinsieke kwaliteiten principes en/of waarde

Last but not least, werken is per definitie een herhaaldelijk proces waar iemand dus dagelijks en jaren lang over zijn grenzen kan gaan. In tegenstelling tot een posttraumatische stressstoornis die vaak ontstaat na een kortdurend heftig evenement, een burn-out ontstaat naar maanden of jaren lang van teveel stress prikkels.

3. Een beperkt definitie

De huidige definitie van een burn-out zoals eerder genoemd is veel te beperkt.
Er wordt gesproken over vermoeidheid, over negatieve houding ten opzicht van je werk en afname van productiviteit. Het klopt vaak allemaal maar ook niet altijd en er is nog zoveel meer hierover te zeggen.
We kunnen bij voorbeeld zeggen dat mensen met een burn-out niet meer zo goed energie op kunnen laden, dat ze vaak nog heel graag willen maar simpelweg niet meer kunnen. Ze hebben niet per se een negatieve houding ten opzicht van hun werk maar ze zijn er bang voor geworden. Angst is in dat opzicht een van de meest aanwezig symptomen van een burn-out.
Je zou kunnen zeggen dat wat de Wereldgezondheidsorganisatie denkt niet zo boeiend is. Hoe graag ik dat ook zou willen zeggen is het niet helemaal zo. Het feit dat een burn-out niet als ziekte wordt herkend betekend dat je vaak niet de juist herkenning en/of begeleiding  krijgt.

Wanneer je een burn-out mee maakt wordt je gezien als iemand die even rustig aan moet doen en het komt weer goed. Sterker nog als je niet snel genoeg weer de oude wordt dan krijg je probleem met instanties en werkgevers. Je kost ze tenslotte geld en er wordt dus vanuit de overheid te weinig subsidie voor jou vrij gemaakt.
Het gemist herkenning helpt mensen ook niet met hun al sterk schuldgevoelens. Ze voelen constant de druk en stress om weer aan het werk te gaan i.p.v. van de ruimte te krijgen om goed en duurzaam te herstellen van hun ziekte.
Waarschijnlijk wordt een burn-out niet als ziekte gezien vooral uit financieel oogpunt. Maar deze uitgangspunt werkt duidelijk niet. Je hoeft alleen te kijken naar wat overspannen mensen aan bedrijven kosten om die conclusie te kunnen trekken. De korte termijn visie om mensen met ronduit slechte “plannen van aanpak” te re-integreren werkt simpelweg niet.

Accepteren dat mensen met een burn-out ziek zijn betekend juist dat ze genezen kunnen worden door de juist begeleiding en behandeling te krijgen. En als bedrijven de extra kosten van zieke medewerkers willen voorkomen kunnen ze vooraf meer investeren in hun welzijn.

Wat is dan mijn definitie van een burn-out ?

Een burn-out is een ziekte die veroorzaakt is door een langdurig ontwrichtende proces op mentaal of/en lichamelijk vlak. Het wordt vaak geassocieerd met werk maar kan in principe ontstaan op elke gebied waar men te vaak en te lang blootgesteld is aan stress prikkels.

Het gevolg van een burn-out – door symptomen zoals vermoeidheid, angst, somberheid en algeheel malaise – is een duidelijk beperking in het functioneren van de individuen zowel op werk of sociaal gebied. Herstellen van een burn-out gebeurt door een combinatie van lichamelijk en psychische begeleiding. De tijd die nodig is voor herstel verschilt per individu maar is vaak te herleiden aan de duur een intensiteit van de voorafgaande stressvol toestand.

De enige echte remedie zal zijn om te leren luisteren naar jezelf en doen wat goed voor jou is en niet meer (uitsluitend) voor andere. Maar hoe doe je dat in praktijk? Gewoon leren luisteren naar je gevoel. Je interne kompas laat je altijd de juist weg zien als je er de ruimte voor geeft. Het gaat om eerlijk te zijn naar jezelf en dus ook andere. Laat vooral je beperkingen zien. Wees niet perfect en stel vooral mensen teleur wanneer hun eigen behoeftes teveel van jou eisen.

Een vergeet nooit: Het is beter (en gezonder) om niet geliefd te zijn voor wie je echt bent dan geliefd of bewonderd te zijn voor wie je niet bent.

Johann 

Ps: I aplogize for my poor dutch